Herman Ponsteen is op 27 maart 1953 geboren in Nijverdal. Toen hij veertien jaar was begon het wielerleven zoals zo vaak destijds met het winnen van wilde koersen in Nijverdal, Rijssen en andere omliggende plaatsen. Eind 1967 werd hij lid van de Zwaluwen in Almelo, een succesvolle vereniging die bekend stond om de goede begeleiding van jonge renners. Bij de aspiranten en nieuwelingen won de jonge Ponsteen zijn wedstrijden, werd als amateur lid van de Mars Flandria ploeg, de Mars Gazelle ploeg en reed later nog voor Amstel Bier en Batavus.

Als wielrenner was hij harder voor zichzelf dan in het gewone leven, zo vertelde hij een tijd geleden in de Twentsche Courant Tubantia. 'Ik was niet zo’n opvallend persoon. Een beetje gelaten, ik zag het allemaal wel op me af komen’, zei hij. Ponsteen reed op de weg en de baan en behoorde tot de Batavusploeg. Op de weg won hij eind jaren zestig, begin jaren zeventig een keer of tien per jaar. Maar eenmaal op de baan verzeild geraakt, won hij bijna alles. Heel hard fietsen was zijn specialiteit en daar is hij ver mee gekomen. Hij won wedstrijden op de achtervolging, puntenkoersen, afvalraces en zelfs op de tandem. De vader van de destijds ook bekende baanrenner Gert Bongers had de aanzet gegeven. ‘Doe eens mee aan een baanwedstrijd', zei Bongers senior in 1972. Hij deed het en klopte meteen bekende coryfeeën als Fedor den Hertog en Dries van Wijhe. Op het NK werd hij tweede. Hij was 19 jaar en werd meteen geselecteerd voor de Olympische Spelen in München. Daar bereikte hij als lid van de achtervolgingsploeg de kwartfinale. Ponsteen cs werden vijfde.

Vanaf 1973 waren bij wijze van spreken de medailles niet aan te slepen. Goud op het NK Baan op de één kilometer tijdrit en op de tandem met Rini Langkruis. Zilver op de achtervolging. Op het WK in San Sebastian is de jonge baanrenner in topvorm. Drie keer staat hij op het podium voor respectievelijk een zilveren plak op de individuele achtervolging en twee bronzen op de kilometer en de ploegenachtervolging. In '74, '75 en '76 ging hij bij de nationale titelstrijd op de baan steeds met dezelfde twee gouden medailles naar huis: op de achtervolging en de kilometer. Op de tandem won hij diezelfde jaren steeds de zilveren plak.

Het jaar 1976 was weer een Olympisch jaar. Ponsteen werd na een fantastische tijd van 4.44.3 op het NK achtervolging andermaal aangewezen voor de Spelen. Hij mocht in Montreal rekenen op minstens een achtste plaats, zo was de prognose. Sterker nog, insiders rekenden op een medaille. Bondscoach Frans Mahn had er alle vertrouwen in, Ponsteen zelf was gespannen. Mecanicien Klaas Kwantes construeerde speciaal voor de Spelen een metaalgrijze, vederlichte fiets. De stuurbevestiging loopt rond af, Kwantes heeft 24-spaaks wielen gestoken in plaats van de gebruikelijke 28 stuks, hij heeft de assen uitgeboord om de schroef te kunnen vervangen door imbusbuisjes. De cranks zijn verlengd om hogere snelheden te kunnen maken. Deze fiets was voor Ponsteen het summum. Hij ontleende er een extra dosis zelfvertrouwen aan. Niets werd aan het toeval overgelaten. Het ging heel goed, hij scoorde de derde tijd in de kwalificatie. Alleen de Rus Osokin en de Oost-Duitser Huschke waren sneller. De Japanner Machishima werd ingelopen door de Nijverdaller. Klasa, een Tsjech, was ook geen probleem. In de halve finale ging ook de Oost-Duitse favoriet voor de gouden medaille Thomas Huschke eraan. Dat tikte aan, de wereldkampioen van 1972 kon naar huis.

Bij de finale waren 7200 toeschouwers. Ze zaten op het puntje van hun stoel. Ponsteen reed tegen de West-Duitser Gregor Braun. Ze hadden om en om een lichte voorsprong. De laatste ronde was heel spannend, maar Braun was een tikkeltje sneller. 'Dit was een gevecht zoals ik het in jaren niet heb gezien', jubelde bondscoach Frans Mahn. De reacties waren enorm uitgebreid. In Montreal stond het Holland House. Maar dat hield op met een biertje. In Nijverdal kreeg hij een gigantisch onthaal. Bij de rondrit stonden de mensen aan weerskanten van de weg in drie rijen. 'Dat was het mooiste cadeau', zei hij. 'Onvoorstelbaar. De hele plaats liep volledig uit. Er kwam een ontvangst op het gemeentehuis. Ik kreeg brieven van bekende en onbekende mensen, overal vandaan. Ik woonde tegenover een school. De leerlingen ervan hadden werkstukken gemaakt en gebundeld.’ Overigens werd hij in Montreal ook nog vijfde met de achtervolgingsploeg.

De prijzenkast van Ponsteen beleefde ook daarna een gestage aanwas van bekers, vaantjes en andere eerbewijzen zoals medailles op grote kampioenschappen. Zo won hij in 1977 twee keer een gouden plak op het NK Baan. Op de weg schreef hij een etappezege bij tijdens Olympia's Tour. In 1979 won hij een bronzen medaille op het WK baan op de individuele achtervolging. In 1980 won hij op hetzelfde onderdeel een zilveren plak. Dat jaar werd hij op het NK baan voor de afwisseling kampioen op de puntenkoers en de scratch. In 1982, het jaar waarin hij stopte, werd hij op 29-jarige leeftijd nog nationaal kampioen op de achtervolging.

Herman Ponsteen heeft al sinds jaar en dag een fietsenzaak annex sportprijzenhandel in zijn huidige woonplaats Rijssen. Hij levert gerecyclede fietsen aan de vakhandel en voor de export. Over de prestatie op de Spelen in Montreal van 1976 krijgt hij nog altijd reacties binnen. Meestal komen ze via de bond uit het buitenland, vaak uit het oosten van Duitsland. Kaartjes, zelfgemaakte foto’s waar ze een handtekening op willen hebben, enzovoort.

Auteur: Gijs Eijsink