Isaac Bendien was aanvankelijk handelaar/grossier in manufacturen. Met paard en wagen reed hij door Twente en bezocht de winkeliers aan wie hij allerhande stoffen verkocht, die deze dan weer aan kleermakers verkochten. In 1888 besloot hij te stoppen met de handel en in zijn woonplaats Almelo zelf te beginnen met de fabricage van werk(mans)kleding, aanvankelijk samen met mede-vennoot Smits.

De firma Bendien & Smits werd geen succes en moest in januari 1890 de deuren sluiten. Een maand later startte Isaac Bendien opnieuw, dit keer alleen, in een pand aan de Kerkstraat met vijf arbeiders. Smits zou zelf ook een confectiefabriek beginnen en werd een concurrent van Bendien. De zaken liepen deze keer beter.

In 1893 kon Bendien al een groter pand betrekken in de Holtjesstraat. Hij liet meteen al een gasmotor in zijn bedrijf installeren, die werd gebruikt voor de verwarming van de strijkijzers. Hij en vooral later zijn zoons zouden voorop blijven lopen wanneer het om innovaties ging. Een motor om de naaimachines aan te drijven kwam er in 1907.
Naast het produceren van werkkleding, werd in 1912 begonnen met het maken van herenkleding. Eerst met vallen en opstaan en met een resultaat van bedenkelijk niveau, maar het resultaat werd met het binnenhalen van kennis en nieuwe machines steeds beter en de productie ging steeds sneller.
Isaac Bendien deed liefst zoveel mogelijk zelf. Al zijn tijd stak hij in de fabriek. Hobby’s had hij nauwelijks, op vakantie ging hij niet en, ongebruikelijk voor een fabrikant in zijn tijd, hij heeft nooit in enig bestuur gezeten.

Bij de stichting van het bedrijfje in 1890 liep de oudste zoon Jacob al mee als hulp van zijn vader, later kreeg hij de leiding over de inkoop en verkoop, aan welke functie het maken van vele reizen verbonden was. Hem werd sociaal gevoel toegedicht, evenals zijn moeder Bella.
De socialistische dichter Herman Gorter was een huisvriend. Een jongere broer, Albert, volgde eerst meerdere studies, kwam in 1892 in het bedrijf en ging zich steeds meer bezig houden met kwaliteitsverbetering, het machinepark en vernieuwing van het productieproces.
Hij was net als zijn vader een organisator, die al zijn energie in de fabriek stak. In 1910 kocht Isaak de Gereformeerde kerk, welk deel van de fabriek nog lange tijd ‘de kerk’ werd genoemd. In 1914 was het personeelsbestand uitgegroeid tot 600. Bendien was voor die tijd al een groot bedrijf. Het matrozenpakje was toen één van de meest gemaakte producten.
Langzamerhand namen de zoons de leiding van het bedrijf over. Isaac maakte nog mee dat herenconfectie en kinderkleding de productie van werkkleding verdrongen. Ook sociale verbeteringen – in 1914 was er nog gestaakt bij Bendien – zijn tijdens zijn leven nog doorgevoerd. Tot op het laatst was hij actief in zijn bedrijf.

Bij zijn overlijden op 82-jarige leeftijd in 1924 telde zijn bedrijf 800 werknemers. Na het overlijden van Jacob in 1934 werd Albert directeur en een jaar later werd kleinzoon Tjeerd aan de directie toegevoegd. Het bedrijf beleefde nog een grote bloei. Een grote vestiging werd geopend in Emmen in 1938.
In 1960 werkten in Almelo en Emmen totaal 1700 mensen. De kleding werd intussen ook onder merknaam verkocht, een bekend merk was ‘Oxford’. De confectie-industrie had niet zo’n goede naam na de Tweede Wereldoorlog. Het werken op stukloon, het lopende bandwerk, de ‘economen’ in dienst van de fabriek, die tot taak hadden het productieproces te versnellen, verhoogden de populariteit van het werk niet.
Door de lage graad van vakbondsorganisatie onder de meest jonge vrouwelijke medewerksters kwam er maar langzaam verbetering in de arbeidsomstandigheden.
In de jaren zestig en zeventig stokte de groei en in de jaren tachtig werd de fabriek gesloten en werden de fabrieksgebouwen afgebroken. Onder de naam Bendien-Smits (na honderd jaar weer samen) werd een deel van de productie nog voortgezet, in 1995 was het helemaal afgelopen.

Auteur: Tonny Peters