Baptista van Doetecum was een zoon van de Deventer glazenmaker, kaartmaker en etser-graveur Joannes van Doetecum. Zijn geboorteplaats en geboortejaar zijn onbekend. Hij overleed in 1611 in Deventer.

Baptista's vader Joannes van Doetecum (zie elders op deze website) heeft niet alleen in Deventer gewoond en gewerkt; vrijwel zeker werkte hij in de jaren vijftig en zestig van de zestiende eeuw te Antwerpen, het toenmalige Europese centrum van kaartmakers en graveurs. Baptista leerde de kunst van het etsen en graveren, net als zijn waarschijnlijk jongere broer Joannes junior, van zijn vader. Vader Joannes en zijn beide zoons hebben jarenlang samengewerkt bij het graveren en uitgeven van kaarten en prenten, ook nadat de zoons niet langer thuis woonden.

Joannes senior was gereformeerd. Nadat Deventer in 1578 aan Staatse zijde was gekomen, begon hij in zijn geboortestad een eigen uitgeverij en winkel van kaarten en andere prenten. Een Deventer adres komt overigens pas voor op een prent met het jaartal 1583. Het is dus mogelijk dat Joannes niet al in 1578 naar Deventer terugkeerde, maar Antwerpen pas verliet toen in 1582 een beleg op de Scheldestad door de Spanjaarden was te voorzien.

Het vroegst gedateerde werk van Baptista stamt uit deze Deventer periode. Het betreft een kaart van Gelderland, met het jaartal 1584 erop, die werd uitgegeven door Joannes en geëtst door Baptista ('DAVENTRIAE loannes a Duetecum excudebat Baptista a Duetecum Fecit'). In hetzelfde jaar etste Baptista een kaart van Overijssel, die in zes bladen verscheen onder de titel 'Nieuwe und Grundtlijche Bescrijuinghe der Landtschappen van Ouerlsel vnd Friesslandt sampt de Omlan-den van Groeningen...'. De kaart omvatte het hele gebied van het tegenwoordige Oost- en Noord-Nederland en een strook van het aangrenzende Oostfriesland, Bentheim en Westfalen. De kaart werd aan de magistraat van Deventer opgedragen door hun "allergewilligste dienaartje" Baptista Hegius, alias Doetecum. Een exemplaar ervan — mogelijk het door Baptista aan de stad aangeboden exemplaar — hing in 1846 op het Deventer stadhuis. Die kaart was toen al "zeer beschadigd" en is sindsdien spoorloos. Thans is nog maar één exemplaar bekend van een latere editie van omstreeks 1605, die te Rotterdam werd uitgegeven door Baptista's broer lohan van Doetecum junior.

Van Doetecums kaartbeeld berust voor wat betreft de noordelijke gewesten vooral op Jacob van Deventers kaart van Friesland uit 1559 en voor de zuidelijke gewesten Gelderland en Overijssel op Christiaen Sgrothens kaart van Gelderland uit 1563. Na het verraad van Stanley, waardoor Deventer begin 1587 weer in Spaanse handen viel, vertrok het gezin Van Doetecum in maart van dat jaar naar het veilige Haarlem. Joannes van Doetecum etste ook daar kaarten en prenten in samenwerking met Baptista en later eveneens met Joannes junior. Zij werkten in opdracht van of in coproduktie met de grote Hollandse uitgevers, met name de Amsterdammer Cornelis Claesz. Tegelijkertijd gaven de Van Doetecums kaarten en prenten voor eigen rekening uit. Genoemde Cornelis Claesz. publiceerde een door Baptista geëtste kaart van Westfalen, eigenlijk het hele gebied tussen Rijn, IJssel en Wezer. Hierop staat de route aangetekend, die de Spaanse admiraal Francisco de Mendoza in november 1598 met zijn troepen volgde, nadat zij over de Nederrijn waren getrokken om de Nederlanden aan te vallen vanuit het huidige noordwestelijke Duitsland. Het kaartbeeld, ook dat van Overijssel, was een compilatie van vier kaarten uit de atlas van Gerard Mercator van 1585.

Rond de eeuwwisseling eindigde de samenwerking binnen de familie Van Doetecum. Joannes junior verhuisde naar Rotterdam, waarschijnlijk in 1597. De produktie van de al op leeftijd gekomen Joannes senior nam af- hij overleed in 1605 — en Baptista verhuisde in juli 1601 naar Amsterdam. Baptista ging daar "op den nieuwen dijck bij de Haerlemer Sluys" wonen.

In 1605 overleed de Deventer drukker Jan Evertsz. Clop-penburch, zodat daar de functie van stadsdrukker vacant kwam. Baptista solliciteerde met succes. Op 14 januari 1606 werd hij benoemd tot stadsdrukker op voorwaarde dat hij zich te Deventer zou vestigen. Hij ging in een voormalig kapittelhuis op de hoek van de Lange Bisschopstraat en de Kleine Poot wonen, waar vóór de reformatie de deken van het kapittel van Lebuïnus had gewoond, en noemde dat huis 'den Vergulden Bibel'. Op 27 november 1607 volgde zijn benoeming tot Statendrukker van het gewest Overijssel. Hij noemde zich "Drucker Ordinaris van de Landtschap van Over-Issell". In dezelfde tijd werd ook de Zwolse drukker Zacharias Heyns Statendrukker genoemd. Omdat de benoeming van Baptista wel terug te vinden is in de 'reiseboecken' van de Deventer en de Kamper afvaardigingen naar de Statenvergadering, maar niet in de Zwolse, zou het kunnen zijn dat Zwolle die benoeming niet heeft bekrachtigd en een eigen drukker als Statendrukker naar voren had geschoven. Zo is te verklaren dat Overijssel tegelijkertijd twee Statendrukkers had.

In Deventer vervaardigde Baptista een fraaie en uitgebreide kaart van de veldtocht van het Spaanse leger onder Spinola door Gelderland en Overijssel in juni en augustus 1606. Helaas vormde die nieuwskaart de afsluiting van zijn werk als graveur en kaartuitgever. In de vijfjaren die hem nog waren gegund om in Deventer te werken, drukte en publiceerde hij nog uitsluitend boeken. Als stadsdrukker kreeg Baptista van het stadsbestuur het octrooi om jaarlijks een (schrijf-)almanak en een 'predictie' of 'prognosticatie' voor het nieuwe jaar uit te geven. Deze boekjes met astrologische voorspellingen hadden een grote oplage en zullen commercieel gezien zijn meest aantrekkelijke publikaties zijn geweest. Ze werden opgesteld door de uit Kampen afkomstige steen- en breuksnijder, medicus en astronoom Roelof Maler (geboren circa 1527 en te Amsterdam overleden vóór 1610), die zich als auteur Rudolphus Grapheus noemde met de toevoeging "Medicus et Astronomus der K .Vrye Ansestadt Deventer".

De almanak werd ook in de vorm van een kalenderblad (planodruk) uitgegeven. De overige bewaard gebleven drukwerken van Baptista betreffen vooral officiële publikaties zoals ordonnanties. Hij drukte niet alleen voor de stad Deventer en de Staten van Overijssel, maar leverde ook bindwerk aan deze overheidsinstellingen. In 1608 drukte hij twee werkjes van de Twellose predikant Willem Nagge. In zijn laatste levensjaar vervulde Baptista de functies van ouderling en commissaris in huwelijkszaken binnen de jonge gereformeerde gemeente van Deventer.

Na het overlijden van Baptista in het najaar van 1611 zette zijn weduwe het drukkersbedrijf voort. Op 10 mei 1614 hertrouwde zij met Sebastiaen Wermbouts, wiens naam voortaan als drukker en/of uitgever op het drukwerk zou worden vermeld. Zij overleed niet lang na haar tweede huwelijk, waarna Wermbouts op 8 februari 1618 trouwde met Maritgen Cloppenborch, een dochter van Jan Evertsz. Cloppenborch, de voorganger van Baptista. Wermbouts bleef wonen en werken in 'Den Vergulden Bibel'. Baptista trouwde op 2 april 1596 te Haarlem met Hendrixken Roelofs van Merlaer, die afkomstig was uit Grave. Het echtpaar kreeg minstens zeven kinderen, die geen van allen bij hun beroepskeuze in het voetspoor van hun vader traden.

Auteur: H.J. Nalis (uit Overijsselse Biografieën )