Harm Schelhaas

Harm Schelhaas werd op 1 augustus 1928 geboren in Tzummarum in een Fries (gereformeerd) predikantengezin. Hij volgde in Kampen het gymnasium en studeerde Nederlands recht aan de Vrije Universiteit. Hij werkte bij de Vereniging van de Nederlandse Gemeenten (bij het effectenbedrijf) en het Instituut voor Bestuurswetenschappen en was part-time journalist, totdat hij in 1960 in Zwolle de eerste provinciale voorlichter in Nederland werd, een pioniersfunctie. Naast deze baan had hij vele nevenfuncties, zowel beroepsmatig als in de privésfeer. Hij gaf vele jaren les aan de Overijsselse bestuursschool en was lid van de commissie wetenschapsvoorlichting van de Koninklijke Academie van Wetenschappen. Daarnaast was hij lid van diverse besturen en commissies, ook buiten zijn vakgebied, onder andere met betrekking tot het bibliotheek- en maatschappelijk werk. Privé was hij ook op kerkelijk gebied actief en was bijvoorbeeld deputaat voor de informatiedienst van de gereformeerde kerken. Hij leidde op zondag kindernevendiensten en was ook organist.

Harm Schelhaas heeft veel gepubliceerd op velerlei gebied. Al onmiddellijk na zijn komst naar Overijssel publiceerde hij in De Mars, het Overijssels maandblad, waarvan hij sinds 1961 tot aan de opheffing van De Mars in 1981, redacteur was. Zijn eerste artikel verscheen in de november-aflevering van De Mars in 1960. In de allerlaatste Mars-aflevering blikte Harm Schelhaas daarop terug. Op dat eerste artikel, maar ook op de 'honderden' -zoals hij zelf schrijft- andere 'artikelen, boekbesprekingen en allerlei ander schrijfsel uit die jaren'. Hij vervolgt dan: 'Misschien distilleer ik er nog eens wéér een boek uit'. Dat is er niet meer van gekomen. Ook in de Jaarboeken Overijssel, waarvan hij sinds het begin in 1965 tot aan zijn overlijden redacteur was, schreef Harm Schelhaas. Vaak was dat een overtuigend pleidooi voor cultuurbehoud. Vaak werd het geschreven vanuit het besef dat er geen toekomst is zonder het behoud van de goede dingen uit ons verleden, uit het rijke verleden van Overijssel en zijn inwoners.

Kroon op zijn publicistische arbeid was de dissertatie, die hij op 26 september 1979 aan de Rijksuniversiteit te Utrecht verdedigde, getiteld 'De informatieplicht van de overheid'. Hierin kon hij op een wetenschappelijke wijze zijn opvattingen kwijt over openbaar bestuur en overheidsvoorlichting, een terrein waarop hij landelijk medebepalend was in de gedachtenvorming. Hij had uitgesproken ideeën. Een krantenkop in een artikel ter nagedachtenis bij zijn overlijden luidde: ‘Schelhaas bleef strijden tegen gesjoemel met burger’. In hetzelfde jaar 1979 ontving Schelhaas de ANWB-onderscheiding, met name voor zijn vele publicaties in De Mars en in de Jaarboeken Overijssel. Tot zijn vele bijbaantjes behoorde ook het juryvoorzitterschap in het theoriegedeelte van NCRV’s Stedenspel.

Schelhaas had een kritische geest, nam nooit een blad voor de mond – wat niet altijd in dank werd afgenomen -, was intellectueel zeer begaafd en bovendien veelzijdig. Zijn leven met een volgepropte agenda en vele functies omschreeef hij wel als ‘een grabbelton-bestaan’. Hij overleed plotseling op 18 januari 1985 op 56-jarige leeftijd aan de gevolgen van een hartaanval in Giethoorn, zijn woonplaats, waar hij twee jaar daarvoor naartoe verhuisd was.

Tekst: Redactie van deze website.

Bron: o.a. Caspar van Heel. Harm Schelhaas, Overijssels publicist : Overijssels Contactbericht nr. 26 (maart 1985).