Gerhardus Berend Broekema werd geboren in Assen. Als zoon van een timmerman, die zich ontwikkelde tot aannemer groeide hij op in een omgeving waar het bouwbedrijf centraal stond. Over zijn jeugd is weinig bekend. Architectuur moet hem echter al op jonge leeftijd hebben geboeid. Na afronding van zijn opleiding aan de plaatselijke HBS kwam hij als tekenaar in dienst bij rijksbouwmeester Jacobus van Lokhorst (1884-1906) bij de bouw van het Gouvernementsgebouw op de Asser Brink. Vervolgens was hij in de leer bij de Nijmeegse architect Derk Semmelink en voerde hij diverse werkzaamheden uit voor achtereenvolgens de Provinciale Waterstaat van Drenthe en die van Overijssel.

Hij onderscheidde zich door grote toewijding en ijver en door talent, wat bleek toen hij in 1891 een prijsvraag won met het ontwerp voor een gesticht. In datzelfde jaar vestigde hij zich in Zwolle, waar hij een beroepspraktijk startte als particulier architect. Binnen enkele jaren bracht hij een aantal opmerkelijke ontwerpen voort in eclectische stijl, voornamelijk voor winkels en winkelpuien. Deze tonen een voorliefde voor details in een nogal robuuste uitwerking. De Jugendstil of Art Nouveau, een nieuwe stijl die het laatste decennium van de negentiende eeuw uit het buitenland was komen aanwaaien, en die glorieerde in de toepassing van rijke decoratie, was hem op het lijf geschreven. Het door hem ontworpen woonhuis aan de Zwolse Van Nagellstraat (1898) was een van de eerste panden in die stijl in Noord-Nederland.

In datzelfde jaar vertrok de architect naar Kampen, waar hij was benoemd tot hoofdopzichter bij de Dienst Gemeentewerken. Zijn betrekking was van korte duur, omdat hij zijn florerende praktijk als particulier architect soms in gemeentetijd voortzette, wat problemen gaf, waardoor hij ontslag nam. Ambitieus en veelzijdig ging hij als zelfstandige voort met de opbouw van een indrukwekkend oeuvre, dat voornamelijk in Kampen, Zwolle en omliggende gemeenten is gesitueerd, met enkele (bijzondere) uitschieters naar Leeuwarden en Almelo.

Zijn panden in Jugendstil, waarvan er na het huis aan de Van Nagellstraat nog tientallen zouden volgen, vormen het hoogtepunt in zijn oeuvre en behoren ook landelijk tot de beste voorbeelden ervan. Met name een lunchroom in Kampen en een apotheek in Leeuwarden, maar ook enkele villa’s in Almelo en Steenwijk en de huizen aan de Zwolse Emma- en Julianastraat zijn bijzonder fraai. Broekema was binnen een breed spectrum actief, uiteenlopend van villa’s, woonhuizen, winkels en boerderijen tot industriegebouwen. Voor de Koninklijke Emaillefabrieken in Kampen (BK) ontwierp hij in etappes een groot en indrukwekkend complex, dat zich onderscheidde door goede verhoudingen en subtiele details.

Broekema bleef tot aan de Tweede Wereldoorlog actief. Hij paste zich relatief gemakkelijk aan bij veranderende trends en modes, waardoor ook het latere oeuvre verschillende hoogtepunten kent, die een persoonlijke stijl behouden. Hij zat geruime tijd in de Kamper gemeenteraad. Ook was hij actief als bouwkundig adviseur in de kleine zelfstandige plattelandsgemeenten rondom Kampen. Een deel van zijn oeuvre is inmiddels verdwenen. Een belangrijk deel heeft gelukkig de jaren overleefd en de stormen van veronachtzaming doorstaan.

Auteur: drs. G.A. (Geraart) Westerink